تاریخچه شهر حسن آباد

دیرینه تاریخی بخش فشافویه به مرکزیت شهر حسن آباد

بخش فشافویه شامل دره پهناوری با وسعتی در حدود 1800 کیلومتر مربع یکی از چهار بخش شهرستان ری در استان تهران بوده و تقریبا حدود دو سوم از وسعت 2800 کیلومتری شهرستان ری را شامل میشود .

وجه تسمیه این بخش کاملا مشخص نیست ، لیکن از دیرباز فشافویه با اسامی مختلفی نظیر: پشویه ، بشاویه ، فشاپویه و بالاخره در حال حاضر فشافویه خوانده شده است .

بررسی پیشینه تاریخی حکایت از قدمتی چند صد ساله دارد .

همچنین از نظر تاریخی نقل قولهای فراوانی برای قدمت این خطه وجود دارد از جمله باب سوم از فصل اول ری باستان ج 2 – ص 227 و نزهت القلوب – مقاله ثالثه – ص 54

در لغت نامه دهخدا در مورد فشاپویه آمده‌است:

پشاپویه. فشافویه. نام بلوکی در جنوب شرقی طهران.

دو بلوک غار و پشاپویه از شمال محدود است به کوه سه پایه و حومه ی طهران و کن و از مغرب به شهریار و از جنوب به دریاچه ی قم و کویر و از مشرق به ورامین، قسمت شمالی آن موسوم به غار و قسمت جنوبی پشاپویه ‌است. (از جغرافیای سیاسی کیهان ص ۳۵۸ ) . ناحیت فشافویه، و در او سی پاره دیه‌ (دِه) است. کوشک و علی آباد و کیلین (کلین ) و جرم و قوج اغاز، معظم قرای آنجاست. (نزهةالقلوب حمدا... مستوفی ص ۵۴). و هم چنین در ولایت نشابوریه (ظ. پشاپویه) و در شهریار، پشته ی سرخی است در زیر آن پشته غاریست و در آن غار مثال پستانهای شتر آویخته‌ است و از او قطرات می‌چکد و در اکثر اوقات آن غار از آن قطرات پرآب است و مردم معلول را مفید است و به تبرک بجایها برند و گویند از برکت امامزاده ‌است که در آن نواحی آسوده‌است. (نزهةالقلوب ص ۲۸۷ از تحفةالغرایب )

در سال ۱۳۱۰ خورشیدی تهران یکی از ۲۷ ایالت ایران و پشاپویه یکی از ۱۲ ولایت آن بود. در سال ۱۳۵۵ خورشیدی، شهرستان تهران پنج بخش داشت به نام‌های حومه، رودبار قَصْران، لواسانات، ری و فَشافویه‌/پشاپویه و دارای سه شهر تهران، اوشان و فَشَم، و فرحناز بود .

وجود بقاع متبرکه ، ابنیه تاریخی ، همانند سایر نقاط ایران در این بخش مشهود است 0 از مهمترین آنها میتوان به کاروانسرای کنارگرد ، یخچال کلین ، مقبره شیخ یعقوب کلینی پدر علامه بزرگوار شیخ محمد کلینی (صاحب کتاب شریف و بزرگ کافی) و مقبره امامزاده قاسم بن موسی بن جعفر (علیه السلام) را نام برد . قلعه گبری در روستای سلمان آباد نیز باقیمانده از دوره ساسانیان است .

از دیگر موارد قابل ذکر در بخش فشافویه گذر جاده ابریشم از این خطه بوده است . همچنین تعدادی کاروانسرای شاه عباسی بدستور شاه عباس صفوی در مسیر جاده اصلی این شهر که به سمت جنوب امتداد دارد ، ساخته شد و در حال حاضر کاروانسرای کنارگرد پس از مرمت و بازسازی توسط سازمان میراث فرهنگی ، مورد بازدید علاقه مندان قرار دارد 0

فرايند پيدايش و شكل گيري شهر حسن آباد :

شهر حسن آباد تنها كانون شهري در دل حوزه شهري حسن آباد مي باشد كه بصورت يك شهر خطي در حول محور تهران- قم شكل گرفته است ،‌ فرايند پيدايش ( شكل گيري ) و توسعه شهر حسن آباد در مراحل مختلف به شرح ذيل مي باشد .

منطقه مورد مطالعه داراي قدمت طولاني مي باشد . شهرري و مناطق پيرامون آن كه شهر حسن آباد از توابع آن بشمار آمده است ،‌ داراي قدمت و تاريخچه طولاني مي باشد كه بررسي تاريخي منطقه نياز به مطالعات ويژه تاريخي دارد .

روند تحول و توسعه شهر حسن آباد :

موقعيت حوزه شهري حسن آباد در منطقه شهرري و استقرار آن در جوار جاده باستاني ابريشم و بر روي اراضي مستعد و حاصلخيز دشت تهران از جمله دلايل قدمت و سابقه يك هزار ساله ايجاد اين شهر به شمار مي آيد . با احداث قلعه و كوچ عده اي از عشاير پس از دوران سلطنت كريمخان زند و به دنبال آن احداث كاروانسرايي در اين محل و فعل و انفعالاتي كه در ساير روابط بين قلعه و كاروانسرا حادث گرديد، يك مركز جمعيتي پديد آمد كه امروز به حسن آباد مرسوم است . اين شهر كه به صورت شهر خطي حول محور تهران- قم كشيده شده است در حد فاصل قلعه و كاروانسراي مورد بحث شكل گرفته است . درراستاي بررسي روند تحولات توسعه وعمران محدود به بررسي ومطالعه توسعه ادواري شهر حسن آباد مي پردازيم . مراحل رشد و توسعه شهر حسن آباد را مي توان به سه مرحله تقسيم نمود :

مرحله اول :

قبل از سال 1340 ، شامل شكل گيري شهر حسن آباد در اطراف قلعه بوده است . اين مرحله كه از آغاز استقرار جمعيت تا سال هاي 1340 را شامل مي شود . بافت هسته قديمي شهر كه در شمال گورستان قديمي شهر ( پارك و فضاي سبز در وضع موجود ) مي باشد ، عمدتاً در اين دوره ايجاد شده و شكل گرفته است .

مرحله دوم :

از 1340 تا 1370 ، دراين مرحله كه پس از اصلاحات ارضي و بطور ويژه پس ازاحداث سدكرج آغاز مي شود ،‌ جمعيت كثيري از حوزه اطراف شهر حسن آباد به اين شهر مهاجرت كرده و شهر درحول محور قم- تهران به سمت شمال و شمال شرق توسعه پيدا مي كند . قسمت وسيعي از ساختمانها و واحدهاي مسكوني شهر در وضع موجود مربوط به اين دوره مي باشند .

مرحله سوم :

بعد از1370 و تشكيل شهرداري ، با تأسيس شهرداري ( در مورخ 1370/5/1) و تهيه طرح هادي شهرحسن آباد، شهر مرحله سوم توسعه خود را تجربه كرده است. در اين دوره با احداث شهرداري حسن آباد و تهيه طرح هادي با توجه به پيش بيني هاي صورت گرفته ، ‌به منظور رشد جمعيت و توسعه شهر در سالهاي آتي ، قسمت وسيعي از اراضي شرق و شمال شهر حسن آباد جهت ايجاد و توسعه دو شهرك و مجتمع مسكوني تفكيك و آماده سازي شده است .

درسال هاي اخير با انتقال صنايع مزاحم به شهرك هاي صنعتي و احداث شهرك صنعتي شمس آباد (در اوایل دهه 70 ) ،‌ افزايش هزينه بالاي زندگي درتهران و نرخ بالاي هزينه مسكن و مشكل ترافيك و .... تمايل براي زندگي درحواشي تهران بيشتر از گذشته ايجاد شده است ، به نحوي كه بر اساس اطلاعات و آمار جمعيتي مي توان گفت ، تعداد زيادي از سكنه تهران به حاشيه هاي شهر و شهرهاي اطراف هجوم برده اند . در چنين وضعيتي شهر حسن آباد به عنوان يكي از كانونهاي عمده سكونتي در پهنه جنوبي تهران به عنوان حوزه شهري درطرح مجموعه شهري انتخاب شده است. موارد ذكرشده و انتخاب حوزه شهري حسن آباد به عنوان يكي ازحوزه هاي پشتيباني مجموعه شهري تهران باعث افزايش بيش از حد نرخ رشد جمعيت و توسعه كالبدي در اين شهر شده و خواهد شد .

وضعيت كالبدي شهر :

هسته اوليه شهر : با احداث قلعه و كاروانسرا در مجاورت جاده قديم قم- شهرري هسته اولیه شهر پايه گذاري مي شود . بدنبال شكل گيري قلعه و احداث كاروانسرا ، زمينه براي كوچ و استقرار طوايف و عشاير به این منطقه فراهم شده و پايه هاي اوليه شهر حسن آباد با استقرار جمعيت در اين دوره شكل مي گيرد . از دلايل اصلي استقرار جمعيت دراين شهر و روستاهاي اطراف علاوه بر ايجاد فرصتهاي يكجا نشيني و نزديكي به شهرري ميتوان به وجود اراضي مستعد كشاورزي و عبور رودخانه كرج از اين محدوده اشاره نمود . اين پتانسيل ها در طول زمان باعث گسترش سكونتگاههاي شهري و روستايي درمنطقه شده و اقتصاد و اشتغال جمعيت و خانوارهاي ساكن را به سمت كشاورزي و دامداري هدايت کرده است.

بافت قديم شهر حسن آباد :

اين بافت كه در قسمت غربي محور قم- تهران بصورت ارگانيك شكل گرفته ، شامل محله هاي قلعه بالا ، قلعه پائین و چاپارخانه بوده است . در بخش قديمي شهر بجز ساختمان كاروانسرا و آثار قلعه قديمي نشانه يا شاخص ديگري از گذشته باقي نمانده و بافت نيز در فرايند توسعه و گسترش شهر ‌در دهه هاي اخير دچار تحولات و ساخت و ساز سريع و پراكنده شده است . در حال حاضر در بافت قديم حسن آباد ، ‌ساختمان يا بناهاي با الگوي معماري ارزشمند وجود نداشته و بناها اغلب با ارتفاع كم و در قطعات كوچك و در هم تنيده شكل گرفته است .

ساختار جديد شهر حسن آباد :

با گسترش و تحولات سريع جمعيتي و كالبدي در دهه هاي گذشته و تهيه طرح هاي هادي شهري پهنه هاي جديد مسكوني و خدماتي در حاشيه بافت قديم شهر حسن آباد شكل گرفته است . اين توسعه ها كه عمدتاً از غرب بسمت شرق و در امتداد جاده قديم قم- تهران مي باشد، باعث شكل گيري مورفولوژي جديدي از شهر شده و شهر حسن آباد با عمق نسبتاً كم بصورت خطي شكل گرفته است . درتوسعه هاي جديد شهر حسن آباد محلات و نواحي عمدتاً بصورت شطرنجي تفكيك شده و بناها و ساختمانهاي بلند در مجاورت و لبه اين محله ها شكل گرفته اند . توسعه هاي جديد عمدتاً در جهت شرقي و در راستاي محورهاي اصلي شكل گرفته اند . امروزه ساختار اصلي شهر حسن آباد شامل يك محور اصلي شمالي- جنوبي ( جاده قديم قم- تهران ) و تعدادي محور فرعي شرقي- غربي ( خيابان شهيد قمي در داخل بافت قديم و محورهاي روستاي زيوان و كنارگرد و   ابراهيم آباد ) مي باشد .

موقعیت جغرافیایی ، مکانی  و آب و هوایی بخش فشافویه

این بخش به مرکزیت شهر حسن آباد در فاصله 32 کیلومتری جنوبغربی شهرستان ری قرار داشته و شامل 2 دهستان ، یک شهر ، 34 پارچه آبادی میباشد و از نظر تقسیمات سیاسی و کشوری در محدوده فرمانداری شهرستان ری و زیر نظر استانداری تهران میباشد 0 مرزهای سیاسی آن به شرح ذیل مشخص گردیده است:

از شمال به بخش کهریزک و کوه های آراد کوه

از جنوب به گردنه نعلبندان (ساربُلاغ) و علی آباد قم

از جنوب شرقی به کوه مره و دریاچه قم

از غرب به روستاهای علی آباد ، وهن آباد و سپیدار (رباط کریم)

از شرق به جلگه ورامین منتهی میشود

موقعيت كانونهاي شهري

مكان يا موقعيت قرارگيري يك پديده طبيعي يا مصنوع بر روي كره زمين را بستر جغرافيايي مي نامند كه شامل موقعيت رياضي، خصوصي و نسبي است. موقعيت رياضي به مفهوم تعيين مختصات جغرافيايي، موقعيت عمومي به مفهوم تعيين قلمرو وسيعي از زمين همراه با وحدت جغرافيايي ،‌ موقعيت محلي به مفهوم قلمرو فضايي يك نقطه يا مكان مي باشد. بررسي موقعيت تقسيمات سياسي نشان مي دهد كه حوزه شهري حسن آباد بخشي ازشهرستان ري است كه در استان تهران قرارگرفته است .

اين حوزه شهري متشكل از شهر حسن آباد به عنوان مركز جمعيتي است كه از الحاق آبادي هايي چون شمس آباد ، كنارگرد بالا ، ابراهيم آباد ، ‌كلين ،‌ كنارگرد پايين ، خانلق و تعداد ديگري از روستاهاي واقع در بخش فشاپويه است. حوزه شهري حسن آباد با مساحت 9325 هكتار در بخش جنوبي شهرستان ري قرارگرفته است.

شهرستان ری و باقرشهر در شمال و شمال شرقی ، شهرستان ورامين درشرق ، شهرستان رباط كريم درغرب ، اسلامشهر درشمال غربي،‌ استان قم در جنوب ، استان مركزي در غرب و جنوب غربي آن قرار گرفته اند.

حوزه شهري حسن آباد با حداقل ارتفاع 874 متر و حداكثر 1503 متر از سطح دريا با 35 درجه و 22 دقیقه عرض شمالی و 51 درجه و 14 دقیقه طول شرقی عمدتاً در اراضي آبرفتي جنوب رشته ارتفاعات البرز با حاكميت توپوگرافي دشتي و شرايط اقليمي خشك قرارگرفته است. حوزه شهري حسن آباد در منطقه هموار دامنه هاي جنوبي البرز واقع شده كه در سمت شمال شرق و جنوب غرب آن دو رشته ارتفاعي ملاحظه مي شود .

رشته جنوب غرب حسن آباد به نام كوه مره معروف است كه داراي ارتفاع 1503 متر است  و بلندترين نقطه ارتفاعي منطقه را تشكيل مي دهد . اين رشته كوه داراي جهت شمال غرب- جنوب شرق است .

رشته كوه ديگر، كوه آراد (آراد کوه) نام دارد كه داراي ارتفاع 1428 متر در قسمت شمالی بخش قرار داشته و داراي جهت شمال غرب- جنوب شرق است و بعلت وضعیت خاص آن ، گردنه حسن آباد که از قدیم محور مواصلاتی پایتخت به جنوب کشور بوده ، معروف و مشهور میباشد .

از ویژگیهای این کوه (آراد کود) دماغه محمد آباد بوده (در قسمت شرق و شمال شرقی منطقه) که دارای چشمه آب معدنی به نام گَراب (حاوی گوگرد) و با مصرف درمانی جهت امراض پوستی و مفصلی میباشد . شهر حسن آباد بين اين دو رشته كوه ارتفاعي مذكور قرار گرفته است .

از سكونتگاههاي اصلي در مجاورت شهر مي توان به روستاي زيوان در شرق ، روستاي ابراهيم آباد و كنارگرد بالا و پايين در شمال شرقي ، سد فشاپويه در شمال ، روستاي قلعه نو در شمال غرب ، فرودگاه بين المللي امام در غرب و شهرك صنعتي شمس آباد در جنوب شهر حسن آباد اشاره داشت . بررسي جايگاه شهر حسن آباد در محدوده حوزه شهري نشان مي دهد كه شهر حسن آباد در مركز اين حوزه قرار گرفته است و بعنوان تنها كانون سكونتي و شهري عمده در درون محدوده حوزه هاي شهري مطرح مي باشد . محدوده حوزه شهري تا حدودي منطبق بر حريم شهر حسن آباد مي باشد .

موقعیت ریاضی :

بخش فشافویه با طول تقریبی 60 کیلومتر و عرض 30 کیلومتر ، دارای عرض 25 دقیقه ای که از منتهی الیه در جنوب شرقی با عرض جغرافیایی 35 درجه و 5 دقیقه شمالی شروع و تا 35 درجه و 30 دقیقه در شمالی ترین نقطه بخش ادامه دارد و پهنای منطقه از حوالی فرودگاه در جنوب غربی بخش فشافویه با مختصات 51 درجه و 6 دقیقه طول شرقی شروع و تا حوالی چرمشهر ورامین در شرق به مختصات 51 درجه و 30 دقیقه کشیده شده است.

شهر حسن آباد مرکز بخش فشافویه دارای عرض 35 درجه و 22 دقیقه عرض شمالی و 51 درجه و 14 دقیقه طول شرقی ، تقریبا در مرکز بخش قرار گرفته است .

موقعیت طبیعی :

این بخش در جنوب رشته کوههای آراد (ارات) و در دشتی بسیار حاصلخیز گسترده شده است. هنگامی که از گردنه حسن آباد به سمت دشت سرازیر میشویم چشم انداز زیبای آن جلب توجه میکند. در همین گستره بخش فشافویه با مرکزیت حسن آباد و روستاهای پراکنده در اطراف آن تا حدودی نمایان می گردد. وجود شیب ملایم زمین از سمت ارتفاعات اراد به داخل دشت باعث تجمع مراکز تولیدی، صنعتی، کشاورزی و بالاخره سکونتی درپایین ترین نقطه آن گردیده است.

موقعیت توپوگرافی :

ارتفاع متوسط شهر از سطح دریا 965 متر میباشد و انتهای این دشت پهناور از سمت جنوب خود منتهی به کوههای مره و نعلبندان میگردد. ارتفاع بلند ترین نقطه در کوههای آراد به 1429 متر و در کوههای جنوبی (مره،نعلبندان) به 1503 متر میرسد . پست ترین نقطه در این دشت با ارتفاع 874 متر در شمال شرقی روستای قنبر آباد میباشد .جهت عمودی شیب زمین ازشمال غرب به جنوب شرق می باشد.اختلاف ارتفاع بین بلند ترین نقطه تاپایین ترین نقطه در بخش به حدود 629 متر می رسد. روی هم رفته موقعیت قرارگیری بخش در دشت بین کوهی و بصورت دره میباشد .

در سمت جنوب دره به وسیله پایین دست رودخانه شور و بدلیل کیفیت زمینهایی که در قسمت جنوبی آن واقع اند تقریبا هیچ نوع آبادی وجود ندارد.

وسعت محدوده كانونهاي شهري

از مجموع 9325 هكتار سطح محدوده پيشنهادي حوزه شهري حسن آباد ‌12 درصد معادل با 1127 هكتار سطح محدوده موجود شهر حسن آباد مي باشد ، همچنين از كل مساحت محدوده حوزه شهري در حال حاضر 23 درصد معادل 266 هكتار تحت پوشش كاربري هاي شهري و روستايي ( اعم از سكونتي يا خدماتي ) قرار گرفته است . وسعت محدوده سكونتگاههاي شهري و روستايي در داخل حوزه شهري سهم نسبت كمي را به خود اختصاص داده است .

ويژگي هاي طبيعي و زيست محيطي شهر

مكان يا محل قرارگيري يك پديده طبيعي يا مصنوعي بر روي كره زمين را موقعيت جغرافيايي مي نامند كه شامل موقعيت رياضي ، عمومي ، خصوصي و نسبي است . موقعيت رياضي به مفهوم تعيين مختصات جغرافيايي ، موقعيت عمومي به مفهوم تعيين قلمرو وسيعي از زمين همراه با وحدت جغرافيايي ، موقعيت محلي به مفهوم قلمرو فضاي يك نقطه يا مكان بر روي زمين ، مشابه با ويژگي هاي خاص نقاط مجاور خود و موقعيت نسبي به مفهوم قرارگيري يك نقطه يا مكان نسبت به يك پديده مهم و مشخص طبيعي يا مصنوعي است. شهرحسن آباد از شهرهاي جنوبي شهرستان ري و مركزفشاپويه است.

محدوده شهر حسن آباد داراي مساحتي بالغ بر 1269 هكتار مي باشد كه از غرب با آزاد راه قم - تهران  وفرودگاه بين المللي امام خميني ، ‌ازشمال با رودخانه كرج وكوه هاي آراد ، از جنوب با محدوده شهرك صنعتي شمس آباد و رودخانه شور و ازشرق با محدوده روستاهاي زيوان و ابراهيم آباد هم مرز مي باشد. شهرحسن آباد با ارتفاع متوسط 965 متر از سطح دريا در عرض جغرافيايي 35 درجه و 22 دقيقه شمالي و طول جغرافيايي 51 درجه و 14 دقیقه شرقي و عمدتاً در اراضي آبرفتي جنوب رشته ارتفاعات البرز با حاكميت توپوگرافي دشتي و شرايط اقليمي خشك و نيمه خشك بياباني استقرار يافته است .

توپوگرافي يا شكل ظاهري زمين معرف سطوح ارتفاعي و شيب زمين است كه نقش مهمي در پايداري دامنه ها ، حركت سيالات و در نتيجه پراكنش سكونتگاهها و فعاليتهاي انساني دارد . شهر حسن آباد در منطقه هموار دامنه هاي جنوبي البرز واقع شده است كه در سمت شمال شرق و جنوب غرب آن دو رشته ارتفاعي ملاحظه مي شود. رشته كوه جنوب غرب حسن آباد به نام كوه مره معروف است كه داراي ارتفاع 1503 متر و بلندترين نقطه ارتفاعي منطقه مورد مطالعه را تشكيل مي دهد. رشته كوه ديگر كوه آراد نام دارد كه داراي ارتفاع 1429 متر است. اين رشته كوه نيز داراي جهت شمال غرب- جنوب شرق مي باشد .

براساس نقشه هيپسومتري يا نقشه سطوح ارتفاعي منطقه ، شهر حسن آباد و محدوه بلافصل آن در رده ارتفاعي 1000-900 متر استقرار يافته است .

بررسي توزيع شيب در منطقه و شهر حسن آباد نشان مي دهد كه شيب عمومي شهر حسن آباد به سمت خط القعر رودخانه هاي فصلي داخل شهر مي باشد . رودخانه كرج در قسمت شمالي شهر بعنوان خط القعر عمل نموده و شيب عمومي شهر از جنوب و شمال به سمت اين رودخانه مي باشد . شيب عمومي شهر بين 4-2 درصد مي باشد .

ويژگي هاي زمين شناسي شهر حسن آباد

موقعيت و تحولات زمين شناسي منطقه مورد مطالعه در دامنه هاي جنوبي كوههاي البرز مركزي واقع شده است كه تا حدود زيادي تحولات و سرگذشت زمين شناسي البرز محمل شده است . فعاليت فاز كوهزايي آلپي در آغاز سنوزوئيك با فاز تكنونيكي لاراميه شروع شده كه باعث آن آمادگي البرز و ايجاد دو حوزه مستقل به نامهاي آرالو - كاسپين  درشمال و نپتوكاسپين در جنوب البرز گرديده است . پس از واقعه مذكور پيشروي مجدد دريا ، رسوبات سازند فجن را در پالنوس برجاي نهاد . با عميق شدن اين حوزه رسوبات سازند زيارت عمدتاً آهك در حدفاصل پالئوسن رائوس رسوب كردند. اين سازند به شكل تدريجي به سازند كرج تبديل شد . ويژگي هاي سنگ شناسي و فسيل شناسي سازند كرج نشان دهنده شرايط ناپايدار و تغيير عمق در دوره رسوب گذاري آن بوده است . شرايط رسوب گذاري همراه با فعاليت هاي آتشفشاني زير دريايي در تمام دوره ائوسن حاكم بوده است كه حاصل آن سازند كرج است.

عملكرد فاز پيرئين در اواخر ائوسن باعث شد كه عمق حوزه رسوبي مذكور كاهش يافته و دريا عقب نشيني نمايد كه در نتيجه آثاري از رخساره هاي كم عمق ( سازند كند) بر روي سازند كرج برجاي گذاشته شود كه در حوزه قم وضعيت مشابهي برقرار بوده و در اين محدوده سازند قرمز زيرين رسوب نموده است . بدين ترتيب پسروي دريا از شمال حوزه قم ( نزديكي تهران فعلي ) از ائوسن فوقاني آغاز شده است . اين پسروي در شرق و شمال تهران سازند كند ( مارن ، سنگ آهك و سنگ گچ ) را برجاي نهاد . با پيشروي مجدد دريا به سوي حوزه قم در محيطي كه كم عمق بوده است سنگهاي قرمز زيرين را برجاي نهاده است . همراه با فاز تكتونيكي پيرئين ، سازندهاي ائوسن چين خورده اند و در پي آن فاز ساوين موجب مهمترين پيشروي دريا در سنوزوئيك گرديد . با اين پيشروي سازند درياي قم به جاي نهاده شد . با آغاز فاز آتيكن درياي قم شروع به پسروي نمود و در شرايط كم عمق شدن و عقب نشيني سازند قرمز بالايي رسوبگذاري شد . بنابراين فاز كوهزايي مزبور علاوه بر ايجاد شرايط رسوبگذاري سازند قرمز بالايي سبب بروز كوهزايي در البرز گرديده كه در نتيجه شرايط براي فراهم شدن بخشي از مصالح مورد نياز جهت شكل گيري سازند هزاردره نيز مهيا شده است . سازند قرمز بالايي در دامنه هاي جنوبي البرز نسبت به سازند قم گسترش بيشتري دارد . اين لايه ها داراي فرسايش پذيري بالا و قابليت پديده لغزشي مي باشند .

با افزايش اثرات كوهزايي فاز تكتونيكي اتيكن بر حوزه قم ، شرايط رسوبگذاري  لايه كنگلومرايي سازند قم بالايي فراهم شد كه به دليل شرايط خاص اقليمي آن دوران و حاكم بودن اكسيداسيون ، اين رسوبات به رنگ قرمز درآمده اند .

به دنبال حركات كوهزايي والاچين ، حركات زمين ساختي جديد ، شرايط براي تشكيل سازند هزار دره فراهم گرديد . طي فاز مذكور حوزه منطقه تهران مجدداً فعال شده و تحت شرايط آب و هوايي جديد رخداد دوره هاي سرد و مرطوب و دوره هاي يخبندان ، سازند هزار دره به صورت توالي رسوبات كنگلومرايي و رسي و مخلوط نهشته شده است . لازم به ذكر است كه با توجه به شواهد امر وقفه اي طولاني بين پايان رسوبگذاري سازند قرمز بالايي و رسوبگذاري سازند هزاردره وجود داشته است . در شرايط جديد فعالي بودن حوزه و فرونشيني تدريجي آن سبب تداوم رسوبگذاري و در نتيجه ضخامت نسبتاً زياد سازند هزار دره شده است . درنهايت فاز كوهزايي پاسادنين موجب چين خوردگي سازند هزار دره و خارج شدن آن از آب گرديد كه گسل خوردگي هاي زيادي را در اين سازند ايجاد كرد .

در كواترنري عوامل فرسايشي آبي و باد سبب تخريب ارتفاعات پيرامون منطقه مورد مطالعه شده و آبرفتهاي عهد حاضر و پادگانه هاي آبرفتي را ايجاد كرده است كه هنوز هم فرايند فرسايش و تشكيل رسوبات آبرفتي ادامه دارد .

چينه شناسي

در شهرستان ری جنس زمین عمدتا از رسوبات ته نشین شده دورانهای مختلف زمین شناسی در ایران مرکزی است. درگذشته ای دورتر از آبرفتهای فرسایشی البرز تشکیل شده بود که رسوبات غالبا دانه ریز و آبرفتی است. در بخش فشافویه ترکیب خاک منطقه بیشتر رسی ، شنی میباشد که از ویژگیهای زمینهای فرسایش یافته است.

چينه شناسي منطقه مورد مطاله شامل رسوبات آبرفتي عهد حاضر تا سازند هاي مربوط به آئوسن را شامل مي شود . بستر شهر حسن آباد را آبرفتهاي تهران تشكيل مي دهند .

به منظور بررسي جامع چينه شناسي منطقه شهري مذكور ، چينه هاي دوره هاي مختلف در منطقه وسيع تري در پيرامون شهر حسن آباد مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته اند .

در زير به تشريح چينه شناسي منطقه پرداخته مي شود .

دوران چهارم :

نقشه ليتولوژي منطقه مورد مطالعه نشان مي دهد كه نواحي وسيعي از منطقه مورد مطالعه را سازندهاي مربوط به دوره كواترنري تشكيل مي دهند كه اين سازندها شامل آبرفتهاي تهران (Q) ، آبرفتهاي عهدحاضر(Qal) ، پادگانه هاي آبرفتي (Qt) ، پادگانه هاي آبرفتي با ارتفاع متوسط(QT2) وپادگانه هاي آبرفتي با ارتفاع بلند و قديمي (QT1) هستند. آبرفتهاي تهران بيشتر درشمال گسل رباط كريم قراردارند. مساحت اين آبرفتها در محدوده مورد مطالعه معادل 93/34 درصد از كل مساحت منطقه مورد مطالعه است كه بيشترين مساحت را دربين ساير چينه ها به خود اختصاص داده است . شهر حسن آباد بر روي اين آبرفتها واقع شده است .

آبرفتهاي عهد حاضر نواحي محدودي در غرب روستاي حاجي آباد و زمان آباد با مساحت 106 هكتار را اشغال كرده است.

پادگانه هاي آبرفتي با مساحت 3/5279 هكتار نواحي پراكنده اي را درجنوب رودخانه شور تشكيل مي دهند.

از ديگر سازندهاي دوران چهارم پادگانه هاي آبرفتي با ارتفاع بلند و قديمي است كه مساحتي معادل 14187 هكتار در بخشهاي جنوبي رودخانه شور را شامل مي شود .

پادگانه هاي آبرفتي با ارتفاع متوسط نيز مساحتي برابر با 3476 هكتار در نواحي جنوبي منطقه مورد مطالعه در حواشي روستاهاي هوشنگ آباد و عزيز آباد اشغال كرده است .

دوران سوم :

مهمترين سازندها و تشكيلات مربوط به دوران سوم به شرح زير هستند :

PL-Q : تشكيلات مزبور شامل كنگلومرا و سازند كهريزك باسن پليو- پليستوسن ميباشد كه بخش هاي جنوبي شهر حسن آباد در جنوب رودخانه كرج را تشكيل مي دهد . مساحت اين واحد در منطقه طرح 39/13 درصد از كل منطقه است .

O-M : اين واحد شامل سنگ آهك و مارن است كه به نام سازند قم معروف است . تشكيلات مذكور در منطقه محدودي در جنوب منطقه در كوه مره قرار دارند . مساحت اين واحد در منطقه طرح 78 هكتار است . اين واحد داراي سن اليگو- ميوسن است .

M-PL : واحد مذكور شامل كنگلومرا وسازند هزاردره است كه در بخش كهريزك در شمال غرب منطقه قراردارد. مساحت اين واحد در منطقه طرح 1909 هكتار مي باشد. سن اين سازند ميوسن- پليوسن است.

MPC1 : اين واحد باسن پليوسن- ميوسن شامل كنگلومرا است كه 231 هكتار از منطقه مورد مطالعه در منتهي اليه جنوب غرب منطقه را اشغال كرده است .

سازند قرمز فوقاني : اين سازند شامل واحدهاي M1  ، M2 و M3 است .

واحد M1  شامل شيل ، فورش سنگ و سنگهاي تبخيري است كه سطحي معادل 5419 هكتار از كل منطقه را اشغال كرده است. اين واحد در جنوب منطقه در كوه مره برونزد دارد .

واحد M2 شامل ماسه سنگ و لاي سنگ است كه مساحت آن در منطقه طرح 7022 هكتار است . اين واحد نيز در جنوب منطقه در حاشيه كوه مره برونزد يافته است.

واحد M3 شامل لاي سنگ گچ دار است كه نواحي وسيعي را در جنوب رودخانه شور ميپوشاند . مساحت واحد مذكور در منطقه 38002 هكتار معادل 23 درصد از كل مساحت منطقه است . سن سازند قرمز فوقاني ميوسن- پليوسن است .

Ev : گذاره هاي آندزيتي وسنگهاي آذرآواري را شامل مي شود كه سطحي معادل 7421 هكتار را اشغال كرده است . واحد مذكور درشمال گسل آراد در كوه آراد و در بخش كهريك برونزد دارد . همچنين در كوه مره نيز ديده مي شود . سن اين واحد ائوسن است.

E3-1P : شامل سنگهاي آذرآواري لاتيني است كه بخش كوچكي را در جنوب غرب منطقه مورد مطالعه با مساحت 165 هكتار اشغال كرده. سن واحد مذكور نيز ائوسن است.

E3-1 : گدازه ها و سنگهاي آذرآواري لاتيني را شامل مي شود كه مساحت آنها در منطقه 1304 هكتار مي باشد . سن اين واحد ائوسن بوده و در جنوب غرب منطقه برونزد دارند .

E2 : اين واحد شامل سنگهاي آذرآواري ريزدانه ، توفيت و آهكهاي ماسه اي است كه مساحت آن در منطقه 111 هكتار است و در جنوب غرب منطقه مورد مطالعه ديده ميشود.

a : اين واحد شامل توف اسيدي است ومساحتي معادل 322 هكتار در جنوب غرب منطقه مورد مطالعه را در بر مي گيرد . سن اين واحد ائوسن است .

وضعیت لرزه خیزی منطقه فشافویه

عبور شاخه های فرعی گسل کهریزک که سبب زمین لرزه های زیادی بوده است مسائل مربوط به رعایت استاندارد ساخت و ساز غیر مسکونی  ، تجاری و اداری و اجرایی آئین نامه 2800 را ضروری ساخته علاوه بر آن رعایت حریم گسل و عدم اجرایی ساختار و ساز در اطراف آن بدیهی و لازم الاجرا می نماید .

در امر برنامه ریزی توجه به این قضیه و شناخت ساز و کار گسل فوق، ضرورت استفاده از اراضی حریم گسل برای احداث پارکها و فضای سبز وعدم اجرای هرگونه سازش در روی آنها مهم می نمایاند.

بررسي خصوصيات اقليمي :

عناصر اقليمي مانند درجه حرارت ، بارندگي ، باد ، رطوبت ، تابش و غيره تأثيرات مهمي در محيط طبيعي مانند فرايندهاي فرسايشي ، پوشش گياهي ، آبهاي سطحي و زيرزميني ، محيط انساني و آسايش اقليمي دارند. به همين جهت شناخت و بررسي عناصر اقليمي مي تواند در برنامه ريزي ها و توسعه يك منطقه نقش مهمي ايفا كند . در بررسي آب و هوايي ، شناخت عناصر آن مستلزم درك موقعيت جغرافيايي ، پستي و بلندي ، دوري و نزديكي به درياها و اثرات مستقيم و غيرمستقيم اين عناصر است .

شهرحسن آباد بيشتر تحت تأثير جريانهاي مديترانه اي و سيبري قرار دارد و ندرتاً تحت پوشش دامنه تأثيرات جريانات عربستان و اقيانوس هند قرار مي گيرد . سيستم پرفشار ديناميكي كه محور آن روي مدار 33 درجه است در طول سال در جابجايي هاي فصلي بين عرض هاي استوايي تا ميان كره زمين نقش اصلي را در ايجاد شرايط اقليمي زمين عهده دار است . اين سيستم به عنوان يك قدرت مركزي منشأ سيستم هاي ديگري ميشود كه اقليم منطقه را متأثر مي سازد.

به علت عدم وجود ايستگاه هواشناسي در شهر حسن آباد و نواحي پيرامون آن از آمار و اطلاعات ايستگاههاي كليماتولوژي فرودگاه بين المللي امام خميني براي مطالعه اقليم شهر حسن آباد استفاده شده است . اين دستگاه نزديكترين ايستگاه در بخش شرقي شهر حسن آباد مي باشد .

تغييرات ماهانه دما :

حداقل مطلق ماهانه دما در ايستگاه بين المللي امام خميني 2/11- درجه سانتيگراد است . به طور كلي در اين ايستگاه از دي ماه تا تير ومرداد ماه مقدار حداقل مطلق دما رو به افزايش است و از مرداد ماه نيز روند كاهش حداقل مطلق دما تا دي ماه ادامه دارد . حداكثر مطلق ماهانه دما ياحداكثر مطلق دما ازدي تا تير ومرداد روند افزايش داشته و از مرداد روند كاهش را نشان مي دهد . حداكثر مطلق دما در ماه دي معادل 13 درجه است .

متوسط حداكثرها يا بالاترين ميزان متوسط حداكثر دما مربوط به تيرماه است . اين دما در ايستگاه مورد نظر 9/36 درجه است . كمترين مقدار متوسط حداكثرها مربوط به ماه دي و در حدود 4/3 درجه سانتي گراد است . به طور كلي پارامتر مذكور از دي ماه تا تيرماه روند افزايش و از تير ماه تا دي ماه روند كاهش را نشان مي دهد .

بالاترين ميانگين درجه حرارت 6/28 درجه و مربوط به تير ماه است . كمترين مقدار ميانگين دماي ماهانه مربوط به دي ماه و 2/0 درجه سانتي گراد است . بررسي بارندگي سالانه ايستگاههاي منطقه مورد نظر 158 ميلي متر است . بررسي توزيع وپراكنش بارندگي در پهنه جنوبي استان تهران نشان  مي دهد كه به طور كلي بارش از نواحي جنوبي به شمال منطقه مورد مطالعه افزايش مي يابد .

بارش :

بررسي توزيع فصلي بارش در ايستگاههاي منطقه نشان مي دهد كه بيشترين بارش به ترتيب در فصل زمستان و سپس فصول پاييز ، بهار وتابستان مي باشد . بررسي روند ماهانه بارش در ايستگاه فرودگاه بين المللي نشان مي هد كه مهر ماه فاقد بارش بوده است و بارش ماه هاي آبان و آذر به ترتيب 31 و 6 ميلي متر است ، ماههاي دي و بهمن و اسفند داراي بارش 24 و 73 و 9 ميلي متر ، ماههاي فروردين و ارديبهشت به ترتيب 6 و 9 ميلي متر و ساير ماههاي سال فاقد بارش هستند .

رطوبت :

بررسي ميزان رطوبت نسبي در ايستگاه فرودگاه بين المللي امام خميني نشان مي دهد كه بالاترين مقدار پارامتر مذكور به دي ماه (75 درصد) و كمترين آن مربوط به خردادماه (32 درصد) است . به طور كلي رطوبت نسبي در منطقه مورد مطالعه از خردادماه تا دي ماه روند افزايشي و از دي ماه تا خرداد ماه روند كاهشي دارد .

بادها :

پارامتر هاي باد غالب براي ايستگاه فرودگاه نشان مي دهد كه بادهای این منطقه عموما محلی بوده وجهت آنها از غرب به شرق می باشد که نامهای باد شهریار،باد خوشو و... را بر خود گرفته اند ضمن آنکه بادهای کلی وعمومی که کل کشور را دربعضی مواقع تحت تاثیر قرار میدهند دراینجا نیز بی اثر نمی باشد. بعبارتی وزش باد غالب در ايستگاه فرودگاه ، غربي است . بدين مفهوم كه در غالب ماههاي سال باد از سمت غرب مي وزد .

در زمستانها بادهای سرد و خشک، در پائیز بادهای تند و همراه با گرد و غبار و درتابستان بادهای گرم و خشک دارای گرد و غبار و بالاخره بادهای بهار به صورت نیمروزی بوده که معمولا همراه ابرهای تیره و بارانزا می باشد.

در فصل بهار و در كليه ماههاي آن بادها غربي هستند ، در اولين ماه تابستان نيز باد از سمت غرب مي وزد ، در مرداد ماه باد از جنوب شرق مي وزد و به تدريج جهت باد شمالي مي شود  به نحويكه در شهريور ماه باد شمالي مي وزد. در سه ماه فصل پاييز باد به توالي از دو سمت شمال و غرب مي وزد . با رسيدن زمستان جهت باد كاملاً غربي مي شود . 

روزهاي يخبندان روزهايي هستند كه دماي هوا به صفر درجه يا كمتر از آن تنزل نمايد و قوه پديد يخبندان تأثير مهمي روی رشد گياهان ، حمل و نقل ، مصالح ساختماني و ديگر شرايط زيست انساني دارد . بررسي تعداد روزهاي يخبندان در شهر حسن آباد در طي سال نشان مي دهد كه بطور متوسط 67 روز از سال در اين منطقه يخبندان مي باشد. ازنظر ماهانه نيز دي ماه داراي بيشترين تعداد روزهاي يخبندان است . در اين منطقه ماههاي فروردين تا مهر فاقد روزهاي يخبندان است .

خاك و منابع اراضي ، حوزه شهري حسن آباد مشتمل بر مناطق هموار و آبرفتي حاشيه رودخانه هاي كرج و شور است كه در جنوب رودخانه كرج ارتفاعات مره و در شمال رودخانه در اين محدوده ارتفاعات آراد قرار گرفته است . كيفيت خاك در مناطق هموار آبرفتي كه داراي محدوديت شوري نمي باشد مناسب است و در صورت فراهم بودن آب كافي بخش زيادي از اراضي منطقه داراي قابليت زراعي هستند . ارزيابي منابع اراضي و خاك شناسي در محدوده شهر حسن آباد نشان مي دهد اين محدوده بر روي اراضي دشت دامنه اي و تراس فوقاني استقرار يافته است . شمال محدوده شهر بر روي واحد اراضي 1.1 و جنوب آن بر روي واحد اراضي 3.5 درجه استقرار يافته است . واحد اراضي 3.5 شامل فلات ها و تراس هاي فوقاني با پستي و بلندي متوسط تا زياد با تشكيلات سنگريزه اي با خاك هاي كم عمق تا عميق با بافت سبك تا متوسط همراه با تجمع خيلي زياد گچ و مواد آهكي است

منابع آب:       

منابع آب منطقه شامل آبهای زیرزمینی می باشد.

همچنین وجود رودهایی نظیر:

رودخانه کرج

 که از بلندای کندوان چالوس شروع شده و پس از عبور از کرج و منطقه شهریار وارد حسن آباد شده و در انتها به دریاچه قم ختم می شده است . طول این رود در بخش فشافویه در حدود 40 کیلومتر بوده است که پس از احداث سد امیر کبیر بر روی رودخانه کرج (به منظور تامین آب شرب شهر تهران ) ، این رود خشک شده و کشاورزی این خطه که به دشت طلائی ری معروف بوده است رو به اضمحلال و خشکی نهاد.

رود شور فشاپویه

رود شور از استان زنجان سرچشمه گرفته و پس از عبور از استان قزوین و جنوب غرب استان تهران و شهرستان زرندیه، به شهرستان ری می‌رسد. شاخه‌های مشهور این رود عبارتند از: خررود، ابهررود، کردان، سرود در شهرستان زرندیه. رود طولانی شور با جهت شمال غربی ـ جنوب شرقی، عرض شهرستان ری را طی می‌کند. این رود از ۶ کیلومتری جنوب حسن آباد فشاپویه عبور می‌کند و به شوره‌زار شرق دریاچه حوض سلطان قم می‌ریزد. رود شور در بخشی از شهرستان ری به موازات رود کرج و در جنوب آن و با فاصله متوسط ۱۰ کیلومتری روان است و با طی یک قوس بزرگ راستگرد از فشاپویه ری خارج و به دهستان قمرود شهرستان قم وارد می‌شود. این رود دائمی و ۴۲۰ کیلومتر طول دارد. آب این رود شیرین بوده لیکن در 50 کیلومتری غرب این منطقه به لحاظ وجود منطقه نمکی ، آب شور شده و غیر قابل استفاده میگردد .

رودخانه سیاه آب

 که از آب رفتهای وهن آباد و علی آباد و در امتداد رودخانه کرج میباشد که پس از گذر از تعدادی از روستاهای غرب این منطقه به رودخانه کرج متصل می گردید .

رودخانه شاه چای (شاد چای)

از رود کرج در ضلع شمالی حکیم آباد منشعب شده و پس از طی 5 کیلومتر در محل بند بیجین بالا مجدد به رودخانه کرج ملحق میشد .

آبهای زیر زمینی:

تنها راه دسترسی به منابع آبی درحال حاضر درسطح بخشی استفاده از سفره های زیر زمینی ازطریق حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق می باشد که به این وسیله نیاز آب زراعی و شرب مردم این بخش را تا حدودی مرتفع می نماید اما میزان این آب آنقدر زیاد نیست که بتواند به اندازه کافی ویا حتی المقدور نصف زمینهای قابل کشت موجود در بخش را مشروب نماید. ضمنا به دلیل پائین بودن سفره های آب زیرزمینی، چاه آرتزین در بخش وجود ندارد .

قنات ها :

در قسمت شمال شرقی قنات آراد ، محمد آباد و صفر آباد

در قسمت غرب و شمال غربی قنات احمد آباد ، شمس آباد و سلمان آباد

در داخل شهر نیز قنات زیوان وجود داشت که متاسفانه تمامی قناتهای این خطه بجز قنات روستای قلعه محمد علی خان ( در قسمت جنوب و جنوبغربی منطقه ) که سرچشمه آن کوههای آدم خوار میباشد ، بدلیل استفاده بی رویه، عدم لایروبی بموقع و بالاخره بستن سد کرج خشک شده اند.

ضمنا در کوههای موجود دربخش هم تعداد چند چشمه آب دیده می شود. برای نمونه می توان از چشمه سیاه چشمه درشمال روستای محمدآباد نام برد.

منبع تامین آب شرب مردم بخش نیز عموما از طریق حفرچاه عمیق می باشد ضمن آنکه در بعضی از روستاها آب چاه، شور و غیر قابل خوردن بوده و دارای املاح زیادی می باشد. در شهرحسن آباد(مرکزبخش) جهت تامین آب شرب از 15 حلقه چاه عمیق استفاده می گردد که این آب با وجود شیرینی دارای املاحی نظیرآهک و...می باشد که البته عمل ضد عفونی و کلریزاسیون آب توسط سازمان آب و فاضلاب حسن آباد به صورت استاندارد انجام می گیرد.

راهها:

راههای ارتباطی این شهر به سایر شهرستانها از طریق راه آسفالته،تهران-قم(جاده قدیم) و اتوبان تهران-قم میسرمی گردد. قابل ذکر است که راه آهن تهران- قم نیزکه در سال 1378 به بهره برداری رسیده است از موازات اتوبان تهران قم در غرب شهر حسن آباد عبور می کند.

کشاورزی:

کشاورزی ودامداری مشاغل اصلی اهالی این بخش را تشکیل می داده است . در گذشته کشاورزی در این بخش پر رونق بوده و در کل بخش 25 هزار هکتار زمین قابل کشت وجود دارد و لیکن بعلت کمبود آب سالانه حدود 5 هزار هکتار آن زیر کشت می رود . نوع خاک رسی، شنی که برای کشاورزی مرغوب است،آبیاری به دونوع دیمی وآبی صورت می گیرد و از دو روش شیاری (گندم) وبارانی(جو،یونجه) برای آبیاری زمینهای زیرکشت استفاده می شود.

عمده ترین فرآورده های کشاورزی وباغداری عبارتند از:

گندم،جو، پنبه،یونجه، ذرت علوفه ای،انگور، چغندر قند، پسته، آفتابگردان، ارزن، وانواع صیفی جات .

ازنظر دامداری در بخش فشافویه می توان گفت به دو صورت سنتی و صنعتی رواج دارد. دامداریهای صنعتی شامل واحد های گاو داری ومرغداری ها می باشد. شیر وگوشت گاوداری های صنعتی وتخم مرغ مرغداریهای صنعتی علاوه بر مصرف داخلی بخش مقدار قابل توجهی از صادرات فشافویه راتشکیل می دهد.

مراتع:

بدلیل بارش کم، مراتع مطلوب وقابل استفاده در سطح بخش به چشم نمی خورد و مقدار کمی آنهم در شیب تند کوههای آراد، حاجی آباد، مره و محدوده نعلبندان به چشم می خورد که البته در سالهای پرآب بر میزان مراتع افزوده می شود .

پوشش گیاهی:

این بخش دارای پوشش گیاهی چندانی نیست و هر جا که منبع آبی باشد تعداد کمی درخت نیز یافت می شود ضمن انکه هر چه به سمت جلگه ورامین برویم (شرق ) بر سر سبزی منطقه افزوده خواهد شد (به دلیل پر آبی منطقه )  . در ختان این بخش شامل چنار ، سرو، کاج ، زبان گنجشک، نارون ، گز و باغات مختلف انار ، انگور ، پسته .و ... می باشد .

جمعیت :

بر اساس آمارگیری سال 1395 تعداد خانوار شهر حسن آباد 12316 خانوار و جمعیت ساکن در شهر  43922 نفر بوده اند که تعداد 22535 نفر از آنان مرد و تعداد 21387 نفر از آنان زن میباشند .

ضمنا نسبت تعداد مردان به زنان 105 نفر مرد به 100 نفر زن میباشد .

 مقایسه وضعیت جمعیت شهر حسن آباد در گذشته و حال

     در طبقه بندی شاغلان بر حسب گروههای عمده فعالیت ، شاغلان 10 ساله و بیشتر این شهر،79/5%دربخش کشاورزی ، 98/42 درصد در بخش صنعت، 34/49% در بخش خدمات و بقیه در سایر گروههای عمده فعالیت بر کار و اشتغال داشته اند از خانوارهای معمولی ساکن در واحدهای مسکونی معمولی این شهر ، 8/55 درصد مالک محل سکونت خود (عرصه و اعیان یا اعیان) بوده، 88/34 درصد به طور اجاره ای و 54/8 درصد به صورت مجانی یاد و برابر خدمت ، محل سکونت خود را در اختیار داشته اند

از خانوارهای معمولی ساکن این شهر ، 32/99 درصد از برق، 43/98 درصد از آب لوله کشی و 35/80%  از تلفن در محل سکونت خود استفاده می کرده اند.

معرفی شهرک صنعتی شمس آباد
 
تاسیس شهرک صنعتی شمس آباد در سال 1396  به مساحت 2891 هکتار به تصویب هیئت محترم وزیران رسید و 1650 هکتار از اراضی آن عملیاتی گردید. زمین صنعتی آن برابر 1306 هکتار می باشد

منطقه بندی انجام شده در این شهرک برای کلیه گروه های صنعتی پیش بینی شده و کلیه واحدهای صنعتی در صنف های مختلف با مجوز انتقال می توانند در این شهرک مستقر شوند
 

نوع صنایع مجاز جهت استقرار
فلزی و ریخته گری – کانی غیر فلزی – غذایی – برق الکترونیک – نساجی و پوشاک – شیمیایی و پلاستیک – سلولزی – خدماتی

 
آدرس و شماره تماس
کیلومتر 35 محور تهران – قم بعد از فرودگاه امام خمینی (ره) شهر حسن آباد شهرک صنعتی شمس آباد

تلفن 7 الی 56232494

شماره تماس هیات امناء شهرک
56230801-56230800-56230802   فکس هیات امناء 56230804

ساختمان های خدماتی

شامل : مسجد ، بازارچه ، انتظامات ، آتش نشانی ، باسکول ، بانک صنعت و معدن ، صادرات و تجارت ، مخابرات ، تصفیه خانه ، ساختمان  فناوری و کسب و کار ، باند هلی کوپتر

تاسیسات زیربنائی :
آب : تعداد چاه های موجود 15 حلقه که 14 حلقه فعال بوده و مقدار تامین شده 120 لیتر در ثانیه و میزان آب مورد نیاز طبق استاندارد 450 لیتر در ثانیه میباشد

برق مورد نیاز کل شهرک 412 مگاوات میباشد. 170 مگا وات آن تامین شده است
تلفن مرکز 5000 شماره ای که 5000 خط دایر میباشد
گازتعداد 9 ایستگاه تقلیل فشار گاز با ظرفیت 180000 متر مکعب در ساعت اجرا شده و در حال بهره برداری می باشد و شبکه توزیع گاز به طول 120 کیلومتر اجرا شده است
تصفیه خانه تصفیه خانه دارای 2 مدول و 11 گالون می باشد که هر مدول شامل 3 لاگون هوادهی و یک لاگون ته نشینی و 2 لاگون ذخیره پساب و یک لاگون متعادل ساز با ظرفیت 2700 متر مکعب فعال می باشد
باسکول باسکول 60 تنی نیمه الکترونیک
پوشش تلفن همراه دارای آنتن اختصاصی  BTSو MTN  می باشد
اینترنت خطوط پرسرعت اینترنت ADSL –Wirelessدر کل شهرک راه اندازی شده است
پست برق 63 کیلو ولت  اختصاصی (1و2)
فضای سبز مساحت کل فضای سیز شهرک 247 هکتار و 420750 اصله نهال غرس گردیده و شبکه آبیاری قطره ای شهرک به طول 497 کیلومتر متصل به پساب تصفیه خانه می باشد
محل دپوی زباله با حدود 50 هکتار فضا

معرفی ناحیه صنعتی بی جین ری 

واقع در جاده قدیم قم -تهران جنب پلیس راه حسن اباد ، کیلومتر 4 جاده چرمشهر

نوع صنایع مجاز جهت استقرار

صنایع غذایی ، صنایع فلزی ، خوراک دام و طیور ، مصنوعات سنگی و چوبی

مساحت ناحیه 

مساحت کل 30 هکتار ، مساحت صنعتی  19  هکتار ، تعداد قراردادهای منعقده:  43 ، تعداد واحد های به بهره برداری رسیده:  23  ، تعداد طرحهاي در حال ساخت و ساز:   20  ، مساحت واگذار شده(هکتار) 19 هکتار

 اطلاعات تماس

مدیر ناحیه :  آقای نادری

مدیر هیئت امنا :  آقای بختیاری

تلفن :  3  الی  56258221

تاسیسات زیربنائی :‌

آبرسانی سیار ، برق ، گاز و تلفن دارد  ، تصفیه خانه ندارد ،

آب : آب مورد نياز 20 لیتر بر ثانیه است که 8 لیتر بر ثانیه آن از طريق يك حلقه چاه تأمین شده است

برق : برق مورد نياز در صورت بهره‌برداری كامل شهرك 7 مگاوات می‌باشد كه 7 مگاوات آن تأمين شده است

ساختمان انتظامات ، اداری ، مجتمع کارگاهی ، شبکه روشنائی بلوارهای اصلی

عبور تاریخی حضرت امام از شهر حسن آباد روز پنجشنبه مورخ 1357/12/10 حوالی ظهر : 

در رابطه با عبور تاریخی حضرت امام خمینی (ره) از شهر حسن آباد به نقل بخشی از خاطره یکی از یاران حضرت امام که از جمله افراد دخیل در عزیمت ایشان به قم بودند و در روزنامه کیهان (پنج شنبه 1357/12/10) در گزارشی اختصاصی به آن پرداخته شد ،  اشاره میکنیم :

"در عین حال با هوانیروز صحبت کردیم که سه هلی کوپتر همراه ما باشد که اگر مشکلی پیش آمد از آنها استفاده کنیم. هلی کوپترها در مسیر ما از حسن آباد به طرف جاده قدیم در حرکت بودند تا اگر ما نیاز داشتیم از آنها استفاده کنیم. حاج احمدآقا هم یک آلبومی از اداره اطلاعات آورده بود که سوابق پرونده حضرت امام در آن بود و در حال بررسی آلبوم اسناد در اتومبیل بودند. بحمدالله ما از تهران به سلامتی بیرون آمدیم. وقتی وارد جاده قدیم قم شدیم یک مقدار خیالمان راحت شد، ولی هر جا مردم می فهمیدند اتومبیل بنز حامل حضرت امام است سر از پای نمی شناختند. مخصوصاً وقتی به حسن آباد رسیدیم، دیدیم که در اطراف خیابان مردم صف کشیده اند. در همین هنگام امام به من فرمودند: آقای توکلی! [توکلی بینا] آهسته بروید. ایشان که در صندلی جلوی اتومبیل نشسته بودند با مردم سلام و احوالپرسی کردند و به احساسات آنها پاسخ گفتند تا اینکه به پادگان منظریه قم رسیدیم."

گردآوری و تهیه از :

داود زند کریم خانی

 کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری